Rozróżniamy dwa główne okresy formacji: formację początkową i formację stałą (VC 65, 69). Okres formacji początkowej obejmuje:
- rok wstępny,
- trzyletnią formację do pierwszych ślubów,
- pięcioletnią formację do ślubów wieczystych.
Po złożeniu ślubów wieczystych rozpoczyna się formacja stała (permanentna). „Ze względu na dążenie do przemiany całej osoby wysiłek formacyjny nigdy się nie kończy” (VC 65). Kan. 720 – 724 Kodeksu Prawa Kanonicznego określają ogólne normy prawne dotyczące formacji w Instytutach Świeckich. Szczegółowe przepisy, dotyczące formacji w danym Instytucie, znajdują się w Konstytucjach. Część III Konstytucji IŚ Chrystusa Króla omawia zasady Członkostwa Instytutu, w tym także formacji.
Większość Instytutów Świeckich stosuje formację otwartą, tzn. osoba nie zmienia swojego miejsca zamieszkania, nie przerywa pracy zawodowej, aby odbyć formację. Ten typ formacji jest realizowany w IŚ Chrystusa Króla. Nieliczne Instytuty Świeckie wymagają od kandydatek jednorocznej formacji zamkniętej, która jest najczęściej realizowana w domu formacyjnym. Płaszczyzny formacji :Dokument Kongregacji ds. Zakonów i Instytutów Świeckich pt. Formacja w Instytutach Świeckich z 6 kwietnia 1980 r. wymienia następujące płaszczyzny formacji:
- Formacja duchowa
- Formacja doktrynalna: biblijna i teologiczna
- Formacja psychologiczna, moralna i ascetyczna
- Formacja do apostolstwa świeckiego
- Formacja zawodowa.
Charakterystyczną cechą formacji w Instytutach Świeckich jest wychowanie osoby do wewnętrznej sterowności, tzn. podejmowanie zaangażowań, działanie ma wynikać przede wszystkim z analizy potrzeb środowiska, dokonywanej przez tę osobę, z jej rozeznawania indywidualnego, które następnie zostaje potwierdzone przez wspólnotowe odczytywanie woli Bożej. Każdej osobie w okresie formacji towarzyszy Odpowiedzialna za formację. „Głównym narzędziem formacji jest rozmowa osobista, którą należy odbywać regularnie i często, widząc w niej praktykę o niezrównanej i wypróbowanej skuteczności” (VC 66).